Close menu

Dosbarthiad byd-eang daeargrynfeydd a llosgfynyddoedd

Mae daeargrynfeydd yn digwydd yn bennaf mewn rhanbarthau hir, cul ar hyd ffiniau platiau (neu ymylon platiau) o bob math, fel y gwelwn ar y map hwn.

Mae’r rhan fwyaf o ddaeargrynfeydd yn digwydd ar ffawtlinau.

Yn aml iawn, mae llosgfynyddoedd a gweithgaredd daeargrynfaol yn digwydd mewn lleoedd tebyg, mewn cylchfaoedd gweithgaredd cul, fel y gwelwn ar y map. Mae’r cylchfaoedd hyn yn cynnwys:

  • Cylch Tân y Môr Tawel o amgylch y Cefnfor Tawel
  • Cefnen Canol yr Iwerydd, cefnen canol cefnfor sy’n ymestyn ar hyd llawr Cefnfor Iwerydd
  • de Ewrop

Ond mae rhai eithriadau pwysig. Mae Ynysoedd Hawaii, sydd i gyd wedi dechrau fel llosgfynyddoedd, wedi’u ffurfio yng nghanol y Cefnfor Tawel, dros 3,200 cilometr o’r ffin plât agosaf. Mae hyn yn cael ei egluro drwy’r ddamcaniaeth 'man poeth'.

curriculum-key-fact
Y ddamcaniaeth 'man poeth' yw bod magma’n codi i’r wyneb mewn mannau penodol yn y fantell. Wrth i’r gramen symud dros y mannau penodol hyn, mae llosgfynyddoedd yn cael eu creu, ac yn y diwedd maen nhw’n ffurfio cadwyn o losgfynyddoedd.
Mae’r rhan fwyaf o losgfynyddoedd i’w gweld ar ffiniau platiau.

Mae Cylch Tân y Môr Tawel i’w weld yn glir ar y map. Mae dros 450 o losgfynyddoedd byw a mud wedi’u lleoli yma. Mae’r ardal hon hefyd yn actif iawn o ran daeargrynfeydd. Mae tua 90 y cant o’r holl ddaeargrynfeydd yn digwydd yng Nghylch Tân y Môr Tawel ac o’i gwmpas.