Cyfres o rifau sy’n dilyn rheol ydy patrwm rhif. Mae eilrifau ac odrifau, rhifau sgwâr, ciwb a thriongl, lluosrifau, yn ogystal â phatrymau rhif mewn diagramau, yn enghreifftiau o batrymau rhif.
Mae’r adran hon yn ymdrin â rhifau naturiol – sef y rhifau rydyn ni’n eu defnyddio i gyfrif – y set o rifau \({1,2,3,4,5,6,...}\)
Ffactor rhif ydy unrhyw rif naturiol sy’n rhannu’n union i mewn i’r rhif hwnnw. Felly mae \({3}\) yn ffactor o \({60}\) gan fod \({3}\) yn rhannu yn union i \({60}\), ddau ddeg o weithiau.
Mae gan bob rhif, heblaw \({1}\), o leiaf ddau ffactor – sef \({1}\) a’r rhif ei hun.
Mae gan lawer o rifau ffactorau eraill. Er enghraifft mae gan y rhif \({6}\) bedwar ffactor, sef \({1},~{6},~{2}\) a \({3}\).
Mae hi’n ddefnyddiol weithiau i ysgrifennu ffactorau rhif mewn parau sy’n lluosi i wneud y rhif:
Ysgrifenna ffactorau’r rhifau canlynol:
a) \({8}\)
b) \({14}\)
c) \({20}\)
ch) \({24}\)
d) \({45}\)
dd) \({17}\)
a) \({1},~{8},~{2},~{4}\)
b) \({1},~{14},~{2},~{7}\)
c) \({1},~{20},~{2},~{10},~{4},~{5}\)
ch) \({1},~{24},~{2},~{12},~{3},~{8},~{4},~{6}\)
d) \({1},~{45},~{3},~{15},~{5},~{9}\)
dd) \({1},~{17}\)
Yn y cwestiwn diwethaf, dim ond un rhif oedd â dau ffactor yn unig. Mae rhifau sydd â dau ffactor yn unig yn rifau pwysig dros ben. Y rhifau hyn ydy’r rhifau cysefin.
Ysgrifenna’r \({10}\) rhif cysefin cyntaf.
\[{2},~{3},~{5},~{7},~{11},~{13},~{17},~{19},~{23},~{29}\]
Ysgrifenna bob rhif cysefin sydd hefyd yn eilrif.
Dim ond un rhif cysefin sy’n eilrif, sef \({2}\). Fe fyddai \({2}\) yn ffactor o unrhyw eilrif arall.
Mae’n bosib ysgrifennu pob eilrif o \({4}\) ymlaen fel cyfanswm dau rif cysefin – gwna hyn ar gyfer pob eilrif hyd at \({20}\).
\[{4}={2}+{2}\]
\[{6}={3}+{3}\]
\[{8}={3}+{5}\]
\({10} = {5}+{5}\) neu \({3}+{7}\)
\[{12} = {5}+{7}\]
\({14} = {7}+{7}\) neu \({3}+{11}\)
\({16} = {3}+{13}\) neu \({5}+{11}\)
\({18}={5}+{13}\) neu \({7}+{11}\)
\({20} = {3}+{17}\) neu \({7}+{13}\)