Cyfrifo canran cynnydd a lleihad

Cyfrifo canran cynnydd

Mae cyfrifo canran cynnydd yn sgìl bwysig i ddaearyddwyr. Pan fydd daearyddwyr yn casglu data dros gyfnod mae’n bosibl y bydd y canlyniadau’n cynyddu. Drwy gyfrifo canran y cynnydd gall daearyddwr weld faint mae ei ddata wedi newid. Er enghraifft, efallai y byddai’n ddefnyddiol i ni ganfod faint mae lled sianel afon yn ei gynyddu wrth i ni deithio i lawr yr afon.

1. Cyfrifa’r gwahaniaeth rhwng y ddau rif sy’n cael eu cymharu.
2. Rhanna’r cynnydd â’r rhif gwreiddiol a lluosa’r ateb â 100.
3. Yn fyr: canran y cynnydd = cynnydd ÷ rhif gwreiddiol × 100

Er enghraifft, rydym yn cyfrif nifer y robinod coch mewn ardal goediog mewn dau fis gwahanol. Ym mis Rhagfyr cafodd 15 robin eu cyfrif. Ym mis Ionawr cafodd 23 robin eu cyfrif. Beth yw canran y cynnydd yn nifer y robinod yn y coetir?

1. Y gwahaniaeth rhwng y ddau rif yw 8
2. 8 ÷ 15 × 100 = 53.3
3. Canran y cynnydd yn nifer y robinod gafodd eu gweld yn y coetir yw: 53.3%

Cyfrifo canran lleihad

Mae cyfrifo canran lleihad hefyd yn sgìl ddefnyddiol. Er enghraifft, efallai y byddai’n ddefnyddiol canfod faint mae maint gronynnau llwyth yn ei leihau mewn afon wrth i ni deithio i lawr yr afon.

1. Cyfrifa’r gwahaniaeth rhwng y ddau rif sy’n cael eu cymharu.
2. Rhanna’r lleihad â’r rhif gwreiddiol a lluosa’r ateb â 100.
3. Yn fyr: canran y lleihad = lleihad ÷ rhif gwreiddiol × 100

Er enghraifft, rydym yn cyfrif nifer y robinod coch mewn coetir ym mis Chwefror ac ym mis Mawrth. Ym mis Chwefror cafodd 22 robin eu cyfrif. Ym mis Mawrth cafodd 12 robin eu cyfrif. Beth yw canran y lleihad yn nifer y robinod yn y coetir?

1. Y gwahaniaeth rhwng y ddau rif yw 10
2. 10 ÷ 22 × 100 = 45.4
3. Canran y lleihad yn nifer y robinod gafodd eu gweld yn y coetir yw: 45.4%