Halogenau Grŵp 7
Enw arall ar elfennau Grŵp 7 yw'r halogenau. Tair elfen gyffredin Grŵp 7 yw clorin, bromin ac ïodin. Mae'r gair 'halogen' yn golygu 'ffurfydd halwyn'.
Cyfres adweithedd
Drwy brofi gwahanol gyfuniadau o’r halogenau a’u halwynau, galli di ganfod cyfres adweithedd ar gyfer Grŵp 7:
- mae’r halogen mwyaf adweithiol yn dadleoli pob halogen arall o hydoddiannau o’u halwynau, a does dim un o’r lleill yn gallu dadleoli’r halogen hwn ei hun
- dydy’r halogen lleiaf adweithiol ddim yn dadleoli dim un o’r lleill, ac mae pob un o’r lleill yn gallu dadleoli’r halogen hwn ei hun
Does dim ots os wyt ti’n defnyddio halwynau sodiwm neu halwynau potasiwm – mae’n gweithio yr un fath ar gyfer y ddau fath.
Mae’r lluniau’n dangos beth sy’n digwydd wrth ychwanegu clorin, bromin ac ïodin at wahanol halwynau halogen:
Mae adweithiau dadleoli halogenau’n adweithiau rhydocs oherwydd mae’r halogenau’n ennill electronau ac mae’r ïonau halid yn colli electronau.
Wrth ystyried un o’r adweithiau dadleoli, gallwn ni weld pa elfen sy’n cael ei hocsidio a pha un sy’n cael ei rhydwytho.
bromin + potasiwm ïodid → ïodin + potasiwm bromid
Br2 + 2KI → I2 + 2KBr
Fel hafaliad ïonig (gan anwybyddu’r ïonau potasiwm segur):
Br2 + 2I– → I2 + 2Br–
Gallwn ni weld bod y bromin wedi ennill electronau, felly mae wedi cael ei rydwytho. Mae’r ïonau ïodid wedi colli electronau, felly maen nhw wedi cael eu hocsidio.
Esbonio adweithedd [Haen uwch yn unig]
Wrth fynd i lawr Grŵp 7, mae'r adweithedd yn mynd yn llai. Er mwyn bod yn sefydlog, rhaid i'r atom gael plisgyn allanol llawn. Rhaid i elfennau Grŵp 7 ennill 1 electron i gael plisgyn llawn.
O ganlyniad, mae ïon negyddol yn cael ei ffurfio:
Cl + e– → Cl–
Wrth fynd i lawr y grŵp:
- mae mwy o blisg rhwng y niwclews a'r electron allanol
- mae'r grym atynnol rhwng y niwclews a'r electron allanol yn lleihau
- mae'n anoddach ennill yr electron allanol