Cymedr, canolrif, modd ac amrediad

Y mesur cyfartaledd ydy’r rhif sy’n nodweddiadol ar gyfer set o ffigurau. Mae canfod y cyfartaledd yn help i ti dynnu casgliadau o’r data. Y prif fathau ydy’r cymedr, y canolrif a’r modd.

Part of

Y canolrif

Os wyt ti’n gosod set o rifau mewn trefn, y canolrif ydy’r rhif canol. Os oes dau rif canol, y canolrif ydy cymedr y ddau rif hynny.

Canfod y canolrif

Question

Canfydda ganolrif y ddwy set ganlynol o rifau:

a) {2},~{4},~{7},~{1},~{9},~{3},~{11}

b) {4},~{1},~{3},~{10},~{6},~{9}

a) Gosoda’r rhifau mewn trefn: {1},~{2},~{3},~{4},~{7},~{9},~{11} . Y rhif canol ydy {4} . Felly, y canolrif ydy {4} .

b) Gosoda’r rhifau mewn trefn: {1},~{3},~{4},~{6},~{9},~{10} . Mae dau rif canol ({4} a {6}) , felly rhaid canfod cymedr y ddau rif hyn. Y canolrif felly ydy: $({4} + {6})\div{2} = {5}$ .

Yn gyffredinol

Dychmyga fod {n} o rifau wedi eu hysgrifennu mewn trefn.

Os ydy {n} yn odrif, y canolrif fydd yr $({\frac{(n+1)}{2}})^{fed}$ rhif.

Os ydy {n} yn eilrif, y canolrif fydd cymedr yr ${(\frac{n}{2})}^{fed}$ rhif a’r ${(\frac{n}{2+1})}^{fed}$ rhif.

Os oes {3} rhif, y canolrif fydd yr $({3} + {1})\div{2} =~{2il}~rif.$

Os oes {4} rhif, y canolrif fydd cymedr y ${(\frac{4}{2})}^{fed}$ a’r ${(\frac{4}{{2}+{1}})}^{fed}~rhif~=~Cymedr~yr~ail~ar~trydydd~rhif.$

Enghraifft

Question

Mae Rhiannon yn cofnodi nifer y goliau a sgoriwyd gan ei thîm pump-bob-ochr yn eu {20} gêm gyntaf.

Dangosir y canlyniadau'n y tabl amlder isod:

Nifer y goliau	Amlder

Beth ydy nifer canolrifol y goliau a sgoriwyd?

Chwaraewyd {20} gêm, felly'r canolrif fydd cymedr y ${10}^{fed}$ a’r ${11}^{eg}$ gwerth.

Mewn {7} gêm sgoriwyd {0} gôl, ac mewn {5} gêm sgoriwyd {1} gôl.

Mae’r ${10}^{fed}$ a’r ${11}^{eg}$ gwerth yn gorwedd yn y categori ‘ {1} gôl’.

Felly, nifer canolrifol y goliau ydy {1} .